Gut Latincede damla anlamına gelen gutta kelimesinden türemiştir. Gut hastalığının diğer adı da damla hastalığıdır. Eklemleri etkiler. Bir veya daha fazla eklemde ürik asit kristallerinin birikmesi ile seyreden bir enflamatuvar yani yangılı eklem hastalığıdır. Çoğunlukla ayak başparmağını etkileyen gut krizi çok ağrılıdır. Zamanında tedavi edilmezse hastalık kronikleşir: Ataklar birbirine yaklaşır ve eklemler deforme olur.
Neden olur?
Gut hastalığının sebebi ürik asit yüksekliğidir. Kanda kolayca ölçülebilen bu değer normalde kadınlarda 1.5-6 mg/dl ve erkeklerde 2.5-7 mg/dl olarak belirlenmiştir. Ürik asit vücutta pürin adı verilen bileşiklerin yıkım ürünü olarak ortaya çıkar. Pürinler tüm canlıların hücre çekirdeğinde bulunan temel yapı taşlarındandır. Vücudumuzda endojen yani içeride yapılan ve eksojen yani dışarıdan alınan iki çeşit pürin kaynağı vardır. Dışarıdan alınan kısmı biz yiyecek ve içeceklerle karşılarız. Yiyecekler arasında en çok pürin içeren et, balık ve deniz ürünleri gibi maliyeti yüksek gıdalar olduğu için halk arasında bu hastalık “zengin hastalığı” olarak da adlandırılır. Pürin içeren gıda vücuda girdiğinde karaciğer, purinleri parçalar ve atık ürün olarak ürik asit oluşur. Daha sonra da bu ürik asit kan dolaşımına geçer, böbreklerde süzülür ve idrar yoluyla atılır. Eğer atılımda bir kusur varsa ya da gıdalar yoluyla fazla alınmışsa kanda ürik asit artar kristaller halinde başta eklemler olmak üzere vücutta birikir. Vücut bu ürik asit kristallerini yabancı madde olarak algılayıp bağışıklık yani savunma sistemini harekete geçirir. Bu bölgede enflamasyon dediğimiz yangı olayı başlar. Gut hastalığının oluşmasında beslenme şekli, kalıtımsal faktörler ve hayat tarzı önemlidir. Genetik geçiş olabilir. Karın bölgesinde yağlanma, insülin direnci, hipotiroidi yani tiroid bezinin az çalışması, diüretik kullanımı, hipertansiyon ve kan yağlarında bozulma ile sık görülür. Travma ve ameliyat sonrası o bölgede birikimi kolaylaşır. Akut alevlenmelerle seyreden gut atakları zamanla kronik hal alabilir. Eklemlerde olabildiği gibi, tendonlarda, cilt altında ya da böbrekte birikebilir. Böbrekte ürik asit taşlarına yol açabilir. Her ürik asit yüksekliği hemen gut hastalığına yol açmaz. Ancak kandaki düzeyi 9-10 mg/dl’nin üzerine çıktığında risk çok artmış demektir.
Belirtileri neler?
Gut hastalığının belirtileri arasında ürik asit kristallerinin biriktiği bölgede yangı belirtileri de ortaya çıkar. Ağrı, ısı artışı, hassasiyet, kızarıklık ve şişlik olur. Böbrekte taş yapmışsa bu sefer böbrek taşına bağlı belirti ve komplikasyonlar görülür. Haftaya gut hastalığından korunma ve tedavisinden bahsedeceğim.
